Γιατί βιολογικός οίνος και όχι κρασί από αμπέλια βιολογικής γεωργίας;

.

Το κρασί είναι ένα προϊόν το οποίο συνοδεύει τα γεύματά μας ευχάριστα, προσδίνοντας οφέλη, κατά τους αρχαίους ημών προγόνους «το τερπνόν μετά του ωφελίμου».

Το βιολογικό κρασί και όχι απλώς το κρασί παραγόμενο από βιολογικής καλλιέργειας αμπέλια είναι ιδιαιτέρως ωφέλιμο για την καρδιά μας, όταν βεβαίως καταναλώνεται με μέτρο «παν μέτρο άριστον», ας μην το ξεχνάμε αυτό… Οι Αρχαίοι Έλληνες έπιναν το κρασί αναμειγνύοντας το με νερό, σε αναλογία συνήθως 1:3 (ένα μέρος οίνου προς τρία μέρη νερού), για να μετριαστεί κάπως η ζαλάδα που μας προκαλεί αν ξεπεράσουμε το μέτρο.

Στην περιοχή μεταξύ Ευξείνου Πόντου, Κασπίας θάλασσας και Μεσοποταμίας, γεννήθηκε το είδος Άμπελος η οινοφόρος (λατ. Vitis vinifera). Οι διαφορετικές ποικιλίες αυτού του είδους καλλιεργούνται και σήμερα.

Τι είναι ο «βιολογικός οίνος»; Ποιά η διαφορά του από το κρασί παραγόμενο από αμπέλια βιολογικής γεωργίας;

Αρχικά, βιολογικός οίνος σημαίνει το κρασί το οποίο παράγεται από τη ζύμωση των σταφυλιών ή του χυμού τους (μούστος), σύμφωνα με τις αρχές της βιολογικής γεωργίας, μέσα σε ξύλινα βαρέλια ως επί το πλείστον ή σε δεξαμενές (παλαίωση του κρασιού). Καθορίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο, τις οινολογικές τεχνικές και τις ουσίες που επιτρέπεται να χρησιμοποιούνται για την παραγωγή βιολογικού οίνου.

Με τον νέο κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης αριθ. 203/2012, ο οποίος τροποποιεί τον προϋπάρχοντα κανονισμό αριθ. 889/2008 επιτρέπεται στους αμπελουργούς να χρησιμοποιούν τον όρο «βιολογικός οίνος» στις ετικέτες των προϊόντων τους. Βέβαια, ο νέος κανονισμός 203/2012 εφαρμόζεται από το έτος συγκομιδής 2012! Όσον αφορά παλαιότερων ετών κρασιά, παραγόμενα όμως από αμπέλια βιολογικής καλλιέργειας θα πρέπει να διευκρινιστεί κατά το πόσο ακολουθούν την κείμενη νομοθεσία για την παραγωγή βιολογικού οίνου έπειτα από έλεγχο των φορέων πιστοποίησης.

Η ετικέτα πρέπει επίσης να φέρει το βιολογικό λογότυπο της ΕΕ και τον κωδικό του οργανισμού πιστοποίησης και να τηρεί τους λοιπούς κανόνες επισήμανσης των οίνων, όπως να αναφέρονται ρητά όλα τα συστατικά του προϊόντος στη συσκευασία και τουλάχιστον να αποτελείται από 95% κατά βάρος από συστατικά γεωργικής προέλευσης πάντα σε συμφωνία με τις αρχές της βιολογικής γεωργίας.

Η επεξεργασία του βιολογικού οίνου απαιτεί τη χρήση ορισμένων προϊόντων και ουσιών ως πρόσθετων τροφίμων ή βοηθητικών μέσων επεξεργασίας, βάσει σαφώς καθορισμένων προϋποθέσεων. Για τον σκοπό αυτό και βάσει συστάσεων της μελέτης η οποία πραγματοποιήθηκε σε επίπεδο Ένωσης και με τίτλο

"Βιολογική αμπελοκαλλιέργεια και οινοποιία: ανάπτυξη τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον και τον καταναλωτή για τη βελτίωση της ποιότητας του βιολογικού οίνου και νομοθετικό πλαίσιο με επιστημονική βάση" (γνωστή επίσης και ως "ORWINE"),

 πρέπει να επιτρέπεται η χρήση αυτών των προϊόντων και ουσιών, σύμφωνα με το άρθρο 21 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 834/2007.

Σύμφωνα με τη νομοθεσία για τη βιολογική αμπελοκαλλιέργεια πρέπει: α) για τη λίπανση να χρησιμοποιείται μόνον κοπριά ζώων και όχι χημικά λιπάσματα β) η προστασία του αμπελιού από τους εχθρούς του να γίνεται μόνο με βιολογικά μέσα και γ) ο χαλκός και το θειάφι χρησιμοποιούνται για την προστασία του αμπελιού από τον περονόσπορο και το ωίδιο, τις δύο πιο συνηθισμένες αρρώστιες που προσβάλλουν το αμπέλι.

Ποιές είναι οι οινολογικές τεχνικές οι οποίες συντελούν στη διαφοροποίηση του και στην ανώτερη ποιότητά του;

Όσον αφορά τη περιεκτικότητα του κρασιού σε θειώδεις ενώσεις η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε ελάχιστα όρια! Με το σκεπτικό ότι κατά τη ζύμωση του οίνου παράγεται μια μικρή ποσότητα θειωδών ενώσεων με φυσικό τρόπο είναι άκρως αδύνατο να μην περιέχεται στο τελικό προϊόν κατανάλωσης.

Βέβαια, οι απαραίτητες ποσότητες διοξειδίου του θείου εξαρτώνται από τις διάφορες κατηγορίες οίνων, καθώς επίσης και από ορισμένα εγγενή χαρακτηριστικά του οίνου, ιδίως την περιεκτικότητα του σε σάκχαρα, που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη! Ωστόσο, λόγω ακραίων καιρικών συνθηκών σε ορισμένες περιοχές αμπελοκαλλιέργειας ενδέχεται να προκύψουν δυσκολίες που καθιστούν αναγκαία τη χρήση συμπληρωματικών ποσοτήτων θειωδών ενώσεων στην παραγωγή οίνου, προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα σταθερό τελικό προϊόν για το έτος αυτό.

Συνεπώς ο Κανονισμός ορίζει ότι: η μέγιστη περιεκτικότητα σε θειώδεις ενώσεις είναι 100mg ανά λίτρο για τους ερυθρούς οίνους (είναι 150 mg/l για τους συμβατικούς) και 150mg/l για τους λευκούς/ροζέ (200 mg/l για τους συμβατικούς), με εύρος διαφοράς τα 30mg/l, όταν η περιεκτικότητα σε υπολειμματικά σάκχαρα υπερβαίνει τα 2g ανά λίτρο.

Επίσης, ο Κανονισμός προβλέπει σύνολο πρακτικών οινοποίησης και ουσιών για τους βιολογικούς οίνους. Για παράδειγμα, το σορβικό οξύ και η αποθείωση δεν επιτρέπονται και το επίπεδο των θειωδών ενώσεων στον βιολογικό οίνο πρέπει να είναι χαμηλότερο τουλάχιστον κατά 30-50 mg ανά λίτρο σε σχέση με το συμβατικό ισοδύναμό τους.

Ο οίνος είναι προϊόν με μεγάλο χρόνο διατήρησης και ορισμένοι οίνοι αποθηκεύονται κατά παράδοση για πολλά έτη σε βαρέλια ή δεξαμενές πριν διατεθούν στην αγορά.

Ωφέλειες της πόσης του κρασιού σε 1 με 2 ποτηράκια την ημέρα:

Σύμφωνα με τον επικεφαλής ερευνητή δρ Πάτρικ Σράουβεν από το Πανεπιστήμιο του Μάαστριχτ, το κύριο συστατικό του κρασιού που ωφελεί την υγεία είναι η ρεσβερατρόλη. Η ουσία αυτή έχει αντιοξειδωτική δράση και μειώνει τα συσσωρευμένα επίπεδα λίπους. Ακόμα, ελαττώνει τα επίπεδα σακχάρου και τριγλυκεριδίων στο αίμα. Η ρεσβερατρόλη, υπάρχει στην φλούδα των σταφυλιών, καθώς και στα φιστίκια και στην μαύρη σοκολάτα, λόγω της σημασίας της βρίσκεται συχνά στο προσκήνιο τα τελευταία χρόνια…

Για τους αμπελουργούς το βιολογικό κρασί ευφραίνει την τσέπη μιας και το ακαθάριστο εισόδημα βιολογικών σταφυλιών υπολογίζεται να είναι 2.500-3.000 ευρώ το στρέμμα! Παράλληλα, ο νέος κανονισμός της ΕΕ θα δώσει μεγάλες εμπορικές ευκαιρίες στους οινοποιούς βιολογικού κρασιού επειδή στην πραγματικότητα μιλάμε για ένα νέο είδος κρασιού.

Ένα σημαντικό δεδομένο για να χαρακτηριστεί ένας οίνος ανωτέρας ποιότητας βασίζεται μεταξύ άλλων, στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που οφείλονται  στη γεωγραφική προέλευση του οίνου. Για να διαφυλαχθούν τα ιδιαίτερα ποιοτικά χαρακτηριστικά των οίνων με ονομασία προέλευσης ή γεωγραφική ένδειξη, θα πρέπει να επιτρέπεται στα κράτη μέλη να εφαρμόζουν αυστηρότερους κανόνες προς τον σκοπό αυτόν.

Εξάλλου, η καταγραφή λεπτομερώς όλων των περιεχόμενων συστατικών και ουσιών στο κρασί είναι δείγμα ασφαλούς κατανάλωσης του προϊόντος καθότι μπορεί να φέρει τυχόν αλλεργιογόνους παράγοντες επιβλαβείς για τον καταναλωτή.

Ποιοί οι όροι εισαγωγής και εξαγωγής βιολογικών προϊόντων από και προς τρίτες χώρες, και κυρίως στις ΗΠΑ; Τι ισχύει για τον βιολογικό οίνο;

Το κρασί από βιολογικά σταφύλια παρουσιάζει μια μέση ετήσια αύξηση εξαγωγών της τάξης του 41% και ξεπερνά το 30% εγχώριας παραγωγής, ενώ η εγχώρια κατανάλωση εμφανίζει μέση ετήσια αύξηση πάνω από 30%.

Οι νέοι κανόνες έχουν το πλεονέκτημα ότι βελτιώνουν τη διαφάνεια και την αναγνωρισιμότητα από τους καταναλωτές. Εκτός του ότι θα συμβάλουν στη διευκόλυνση της εσωτερικής αγοράς, οι κανόνες αυτοί θα ενισχύσουν τη θέση των βιολογικών οίνων της ΕΕ σε διεθνές επίπεδο, δεδομένου ότι πολλές άλλες χώρες οινοπαραγωγής (ΗΠΑ, Χιλή, Αυστραλία, Νότια Αφρική) έχουν ήδη θεσπίσει πρότυπα για τους βιολογικούς οίνους. Το νομοθέτημα αυτό συμπληρώνει τη νομοθεσία της ΕΕ για τη βιολογική γεωργία ώστε να καλύπτει πλέον όλα τα γεωργικά προϊόντα.

Συγκεκριμένα, απαγορεύεται η χρήση διοξειδίου του θείου (sulfur dioxide) και μεταδιθειώδους καλίου (potassium metabisulpite). Καθώς και όποιες άλλες ουσίες δεν αναγράφονται στον κανονισμό. Αν αυτές οι προϋποθέσεις ικανοποιούνται τότε μπορούν να εξάγονται τα κρασιά με την επισήμανση “organic” και το σήμα του NOP USDA.  

Συνεπώς, οι νέες «ειδικές» απαιτήσεις και προδιαγραφές για την παραγωγή του βιολογικού οίνου καθιστούν αναγκαία την εφαρμογή συγκεκριμένων τεχνικών οινοποίησης για την παραγωγή ενός ποιοτικού και εμπορικά ανταγωνιστικού προϊόντος με τρόπο πρακτικό και εύκολα υλοποιήσιμο. Καθώς, και την δυνατότητα στο πλαίσια μιας ενιαίας νομοθεσίας για τα κριτήρια παραγωγής βιολογικού οίνου με προοπτικές εξαγωγής και εισαγωγής προς και από τρίτες χώρες.

Πηγές αναφοράς:

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης: http://eur-lex.europa.eu/...PDF (λεπτομερείς κανόνες για βιολογικούς οίνους)

Περιοδικό της ΔΗΩ τεύχος Νο 21 Φεβρουάριος 2012: http://www.dionet.gr/10/dio_news/newsletters/2012/

Ηλεκτρονική εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ: http://ygeia.tanea.gr/

Γράφει η Ευαγγελία Κωτσοβίνου Γεωπόνος, Γ.Π.Α, M.Sc

 oikopress.gr